رژیم غذایی برای درمان اگزما [16 ماده غذایی ضد اگزما]

اگزما یک بیماری پوستی شایع و مزمن است که با علائمی مانند خشکی، خارش و قرمزی پوست همراه است و اغلب در دوران کودکی شروع شده و تا بزرگسالی نیز ادامه می یابد. متأسفانه هیچ درمان قطعی برای اگزما وجود ندارد، اما با ایجاد تغییرات ساده در سبک زندگی و رژیم غذایی، می توان شدت علائم آن را کنترل و مدیریت کرد!

آمار عددی و تحقیقات علمی درباره تأثیر رژیم غذایی بر اگزما

در یک مطالعه علمی مشخص شد که حذف مواد آلرژی زا مثل تخم مرغ، شیر، گوشت مرغ و گوشت گاو باعث بهبود علائم اگزما (درماتیت آتوپیک) در ۷۰ درصد از کودکان شد. همچنین بررسی ۱۳ مطالعه درباره حذف شیر و تخم مرغ نشان داد که در ۱۰ مطالعه بهبود علائم اگزما مشاهده شده است. (منبع)

تحقیقات نشان داده است که اگر افراد یک گرم نمک بیشتر از حد معمول مصرف کنند (که معادل نمک موجود در یک همبرگر ساده با 50 گرم گوشت است)، احتمال بروز علائم اگزما تا ۲۲ درصد در آنها افزایش می یابد. (منبع)

مصرف پروبیوتیک ها (مکمل های مفید برای روده) در ماه های آخر بارداری می تواند خطر ابتلا به اگزما در نوزادان پرخطر را تا ۵۰ درصد کاهش دهد. البته اگر علائم اگزما قبلاً ظاهر شده باشد، مصرف پروبیوتیک ها تأثیر چندانی در بهبود آن ندارد. (منبع)

در یک نظرسنجی، والدینی که فکر می کردند مواد غذایی خاصی باعث تحریک اگزما در فرزندشان می شود، در ۲۳ درصد موارد آن غذاها را کاملاً حذف کردند. از این میان، ۳۸ درصد بهبودی مشاهده نکردند؛ ۳۵ درصد گفتند علائم اگزما تا حدود ۲۵ درصد بهبود یافته است و ۹ درصد گزارش دادند که علائم به طور کامل از بین رفته است. (منبع)

رژیم غذایی اگزما چیست؟ نقش رژیم غذایی در مدیریت اگزما

اگزما (Eczema) یک بیماری التهابی است که به طور مستقیم با عملکرد سیستم ایمنی بدن مرتبط است و رژیم غذایی نقش کلیدی در کاهش التهاب های مزمن بدن و تقویت عملکرد سیستم ایمنی دارد.

اگزما دارای انواع مختلفی است که شامل موارد زیر می شود:

• درماتیت آتوپیک (Atopic Dermatitis): رایج ترین نوع اگزما که معمولاً با سابقه خانوادگی آلرژی ها مرتبط است.
• درماتیت تماسی (Contact Dermatitis): به دلیل تماس مستقیم پوست با مواد محرک یا آلرژی زا ایجاد می شود.
• اگزمای دیس هیدروتیک (Dyshidrotic Eczema): با بروز تاول های کوچک در نواحی دست و پا مشخص می شود.
• اگزمای سکه‌ای یا نومولار (Nummular Eczema): به صورت لکه های دایره ای روی پوست ظاهر می شود.
• درماتیت سبوره یا سبورئیک (Seborrheic Dermatitis): معمولاً نواحی چرب پوست مانند پوست سر و صورت را درگیر می کند.

مصرف مواد غذایی سالم می تواند علائم اگزما مانند خشکی، خارش و قرمزی پوست را کاهش دهد، در حالی که برخی مواد غذایی ممکن است این علائم را تشدید کنند.

مواد غذایی ضدالتهابی مانند ماهی های چرب (حاوی امگا-3)، سبزیجات برگ دار سبز و میوه های غنی از آنتی اکسیدان به کاهش التهاب بدن کمک کرده و علائم اگزما را تسکین می دهند. از سوی دیگر، مصرف غذاهای فرآوری شده، قندهای تصفیه شده و لبنیات ممکن است در برخی افراد به عنوان محرک عمل کند و علائم اگزما را شدت بخشد.

رژیم غذایی برای مدیریت اگزما به صورت کلی بر پایه دو اصل استوار است: حذف غذاهای تحریک کننده و افزودن مواد غذایی مفید!

این فرآیند اغلب نیازمند آزمون و خطا و شناسایی دقیق حساسیت های غذایی فردی است. به همین دلیل، بسیاری از متخصصان تغذیه توصیه می کنند که افراد مبتلا به اگزما از رژیم حذف استفاده کنند، به این معنی که مواد غذایی مشکوک را به طور موقت از برنامه غذایی حذف کرده و تأثیر آن ها را بر علائم خود بررسی نمایند.

علاوه بر این، رژیم غذایی مناسب می تواند از طریق بهبود سلامت روده و کاهش التهاب از طریق تقویت سیستم ایمنی نیز به کاهش علائم اگزما و پسوریازیس کمک کند.

کدام مواد غذایی برای بهبود اگزما مفید هستند؟

1- ماهی های چرب

ماهی هایی مانند سالمون، ساردین، ماکرل و قزل آلا منبع غنی از اسیدهای چرب امگا-3 هستند. امگا-3 خاصیت ضدالتهابی قوی دارد و می تواند شدت علائم اگزما را کاهش دهد. مصرف این نوع ماهی ها به دلیل وجود ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) و دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) توصیه می شود​​​.

2- میوه ها و سبزیجات تازه

میوه ها و سبزیجات غنی از آنتی اکسیدان ها و ویتامین ها، مانند ویتامین C، نقش مهمی در بهبود علائم اگزما ایفا می کنند. این مواد به کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب کمک می کنند. نمونه های مفید شامل:

• فلفل دلمه ای
• توت ها (مانند بلوبری، توت فرنگی)
• اسفناج و کلم بروکلی
• هویج و کدو حلوایی

این مواد علاوه بر خاصیت ضد التهابی، سرشار از فلاونوئیدهایی هستند که برای سلامت پوست مفیدند.

با این حال باید توجه داشته باشید که میوه های خشک مانند کشمش، خرما و انجیر به دلیل وجود سولفیت ها ممکن است در برخی افراد حساسیت ایجاد کرده و علائم اگزما را تشدید کنند. همچنین آووکادو، اگرچه سرشار از مواد مغذی است اما به دلیل وجود ترکیبات هیستامینی ممکن است در برخی افراد حساسیت زا باشد و اوضاع اگزما را بدتر کند.

3- غذاهای قلیایی

غذاهای قلیایی به حفظ تعادل اسیدی و قلیایی بدن کمک می کنند و می توانند اثرات التهابی اگزما را کاهش دهند. این گروه شامل خیار، کرفس، آووکادو و سبزیجات برگ دار سبز است. این مواد باعث کاهش التهاب داخلی و حفظ رطوبت پوست می شوند.

4- غذاهای غنی از پروبیوتیک ها

پروبیوتیک ها می توانند تعادل باکتری های مفید روده را بهبود داده و به کاهش التهاب مرتبط با اگزما کمک کنند. غذاهای حاوی پروبیوتیک شامل:

• ماست کم چرب و کفیر
• غذاهای تخمیر شده مانند کیمچی و تمپه
• نوشیدنی هایی مانند کامبوجا

یک بررسی جامع (متاآنالیز) بر روی شش مطالعه تصادفی و کنترل شده با شرکت 241 بیمار مبتلا به اگزما نشان داد که مصرف مکمل پروبیوتیک منجر به کاهش قابل توجه شدت بیماری، که با استفاده از شاخص SCORAD اندازه گیری می شود، می گردد. (منبع)

همچنین در روی دیگر سکه، یک بررسی جامع توسط Cochrane Review نتیجه گرفت که شواهد قابل توجهی وجود ندارد که نشان دهد پروبیوتیک ها به طور قابل توجهی کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اگزما را بهبود می بخشند. (منبع)

همچنین سویا و مشتقات آن، مانند توفو، سس سویا و شیر سویا ممکن است در برخی افراد مبتلا به اگزما باعث بروز حساسیت شوند. این محصولات معمولاً باید به دقت مصرف شوند و در صورت تشدید علائم، از رژیم غذایی حذف گردند.

5- آجیل و دانه ها

دانه های چیا و بذر کتان سرشار از اسیدهای چرب امگا-3 هستند که به کاهش خشکی و التهاب پوست کمک می کنند. بادام و گردو نیز گزینه های مناسبی برای کاهش علائم اگزما محسوب می شوند. این مواد می توانند به عنوان میان وعده یا همراه با سالاد مصرف شوند​​.

6- غلات کامل

مصرف غلات کامل به جای غلات تصفیه شده به بهبود هضم و کاهش التهاب بدن کمک می کند. غلاتی مانند جو دوسر و برنج قهوه ای منابع خوبی از فیبر هستند که به کنترل قند خون و کاهش التهاب مرتبط با اگزما کمک می کنند​.

7- روغن های سالم

روغن زیتون و روغن بذر کتان به دلیل داشتن اسیدهای چرب مفید و ترکیبات ضدالتهابی، می توانند به بهبود رطوبت پوست و کاهش التهاب کمک کنند. استفاده از روغن زیتون به عنوان جایگزین روغن های ناسالم توصیه می شود​​.

8- چای های گیاهی و چای سبز

از آنجایی که استرس یکی از عوامل تشدید کننده اگزما است، چای های گیاهی مانند بابونه و گل گاوزبان به کاهش استرس و التهاب کمک می کنند. همچنین چای سبز سرشار از پلی فنول ها و آنتی اکسیدان ها است که با رادیکال های آزاد مبارزه کرده و باعث کاهش التهاب بدن می شود. پس مصرف روزانه چای سبز می تواند به حفظ سلامت پوست و کاهش علائم اگزما کمک کند​.

9- آب و مایعات طبیعی

برای حفظ سلامت بدن و جلوگیری از کم آبی، توصیه می شود روزانه حداقل 8 لیوان آب مصرف شود که این میزان بسته به شرایط آب وهوایی و سطح فعالیت فرد قابل افزایش است. همچنین مصرف غذاهای آبدار مانند خیار، هندوانه و کرفس می تواند به تأمین آب بدن کمک کند.

در مقابل، باید از مصرف بیش از حد نوشیدنی های محرک نظیر قهوه، نوشابه و سایر نوشیدنی های کافئین دار که موجب دفع آب از بدن می شوند، پرهیز کرد. علاوه بر این، استفاده از دستگاه بخور در محیط های خشک توصیه می شود، زیرا این دستگاه با حفظ رطوبت محیط، از خشکی پوست جلوگیری می کند.

10- عسل طبیعی

خواص عسل طبیعی بی شمار است، به عنوان مثال به دلیل خاصیت ضدالتهابی و مرطوب کنندگی، یکی از گزینه های ارزشمند برای مدیریت اگزما محسوب می شود. مصرف عسل، چه به صورت خوراکی و چه به عنوان یک ماسک پوستی، می تواند به کاهش التهاب و خارش کمک کند​.

11- برگ های شاهی

برگ های شاهی خاصیت پاک کنندگی و ضدالتهابی دارند. می توانید آن ها را به صورت خام در سالاد استفاده کنید یا برای تهیه یک نوشیدنی ضدالتهاب بجوشانید. این برگ ها به دلیل ترکیبات آنتی اکسیدانی، به کاهش التهاب پوست کمک می کنند​.

12- بتاکاروتن موجود در سبزیجات نارنجی و زرد

بتاکاروتن که در سبزیجاتی مانند هویج، سیب زمینی شیرین و کدو حلوایی یافت می شود، یک آنتی اکسیدان قوی است که برای سلامت پوست بسیار مفید است. این ماده به بازسازی سلول های پوستی کمک کرده و می تواند التهاب ناشی از اگزما را کاهش دهد​​.

13- غذاهای غنی از زینک (روی)

مواد غذایی مانند تخمه کدو، گوشت قرمز بدون چربی و لوبیا منبع خوبی از زینک هستند. زینک به ترمیم بافت های آسیب دیده پوست و تقویت سیستم ایمنی کمک می کند. مصرف این مواد می تواند به بهبود سریع تر آسیب های ناشی از اگزما کمک کند​.

14- ادویه جات با خاصیت ضدالتهابی

ادویه هایی مانند زردچوبه و زنجبیل دارای ترکیباتی هستند که التهاب بدن را کاهش می دهند. زردچوبه به دلیل وجود کورکومین، یک ماده ضد التهاب قوی، می تواند به مدیریت علائم اگزما کمک کند. زنجبیل نیز با بهبود گردش خون و کاهش التهاب، اثربخشی مشابهی دارد​.

15- غذاهای حاوی بیوتین (ویتامین B7)

بیوتین یکی از ویتامین های ضروری برای سلامت پوست است. مواد غذایی مانند تخم مرغ (در صورتی که حساسیت ایجاد نکند)، بادام و گردو منبع خوبی از بیوتین هستند. این ویتامین می تواند به حفظ رطوبت پوست و کاهش خشکی ناشی از اگزما کمک کند​​.

16- غذاهای حاوی منیزیم

منیزیم به کاهش استرس و تنظیم عملکرد سیستم عصبی کمک می کند، که تأثیر مستقیمی بر کاهش علائم اگزما دارد. مواد غذایی مانند اسفناج، بادام، شکلات تلخ و تخمه آفتابگردان منابع عالی منیزیم هستند.

بهترین رژیم غذایی برای افراد مبتلا به اگزما

برای کنترل اگزما، رژیم غذایی باید شامل غذاهای طبیعی و مغذی باشد که به کاهش التهاب کمک کرده و بدن را هیدراته نگه دارد. در کنار آن، پرهیز از غذاهای فرآوری شده و محرک مانند برخی لبنیات، گلوتن و قندهای افزوده، می تواند به بهبود علائم اگزما کمک کند.

برنامه غذایی هفتگی شامل ترکیبی از میوه ها، سبزیجات، پروتئین های سالم و غلات کامل است. برای مثال، در وعده های صبحانه از توت های تازه، دانه چیا، ماست کم چرب و سیب زمینی شیرین استفاده کنید. ناهار شامل غذاهایی مانند سوپ مرغ با کلم پیچ، سالاد ماکارونی با مرغ و اسفناج و ماهی طعم دار شده با لیمو است. شام نیز شامل غذاهایی مانند مرغ کبابی، سالمون با کینوآ، و ران مرغ پخته شده با زردچوبه است که به کاهش التهاب کمک می کند.

در کل، این رژیم غذایی به گونه ای تنظیم شده که علاوه بر تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدن، از تشدید علائم اگزما جلوگیری کند. استفاده از مواد غذایی طبیعی، مصرف مایعات کافی و پرهیز از غذاهای التهاب زا، می تواند به بهبود وضعیت پوست کمک کرده و در دراز مدت تأثیر مثبتی بر کنترل اگزما داشته باشد.

سوالات متداول

آیا رژیم غذایی می تواند اگزما را درمان کند؟

رژیم غذایی به تنهایی نمی تواند اگزما را درمان کند اما می تواند به کاهش التهاب و مدیریت علائم آن کمک کند. ماهی های چرب، غذاهای پروبیوتیک، میوه ها و سبزیجات تازه از جمله موادی هستند که می توانند التهاب را کاهش دهند.

چه غذاهایی به درمان اگزما کمک می کنند؟

برای کاهش علائم اگزما، مصرف ماهی های چرب (سرشار از امگا۳)، میوه ها و سبزیجات تازه (حاوی آنتی اکسیدان و ویتامین C)، پروبیوتیک ها (مانند ماست و کفیر)، غلات کامل، آجیل و دانه ها (مانند چیا و بذر کتان)، روغن زیتون و چای سبز توصیه می شود. همچنین نوشیدن ۸ لیوان آب در روز به حفظ رطوبت پوست و کاهش خشکی کمک می کند.

چه غذاهایی می توانند علائم اگزما را تشدید کنند؟

برای کنترل اگزما، بهتر است از مصرف غذاهای فرآوری شده (مانند فست فودها و چیپس)، شکر و شیرینی ها، لبنیات، گلوتن (موجود در گندم و جو)، تخم مرغ، سویا و محصولات آن، برخی مغزها و آجیل ها (مانند بادام زمینی) و غذاهای حاوی افزودنی های شیمیایی و نگهدارنده ها خودداری کنید. این مواد می توانند التهاب را افزایش داده و علائم اگزما را تشدید کنند.

آیا حذف لبنیات از رژیم غذایی باعث درمان اگزما می شود؟

برای برخی از افراد، حذف لبنیات می تواند به کاهش علائم کمک کند اما این موضوع باید بر اساس تشخیص پزشک و تست حساسیت انجام شود​​.

آیا مصرف مکمل های غذایی برای بهبود بیماری اگزما مفید هستند؟

مصرف مکمل های امگا 3، پروبیوتیک ها، زینک (روی) و ویتامین E می تواند برای بیماری اگزما مفید باشد، اما بهتر است ابتدا با پزشک مشورت شود​​. 

روش های خانگی برای درمان اگزما چیست؟

استفاده از مرطوب کننده های طبیعی (مانند روغن نارگیل و شی باتر)، کمپرس سرد، حمام جو دوسر و مصرف غذاهای ضد التهابی (ماهی، گردو، زردچوبه) می تواند به کاهش علائم کمک کند. اجتناب از مواد آلرژی زا، استفاده از دستگاه بخور و پوشیدن لباس های نخی نیز مؤثر است.