15 فواید و خواص سرکه انگور در طب سنتی + عوارض

سرکه انگور به عنوان یکی از مواد طبیعی با خواص دارویی و درمانی و فواید بی نظیر برای بدن و سلامتی، از قدیم در فرهنگ ایرانی مورد توجه بوده است. این سرکه از تخمیر انگور تهیه شده و دارای طبیعت سرد و خشک است.

سرکه انگور در طب سنتی اسلامی، به عنوان ضدعفونی کننده، ضد التهاب و مسکن طبیعی شناخته می شود و اعتقاد بر این است که مصرف آن به تقویت ذهن، افزایش تمرکز، آرامش روان و همچنین درمان بیماری هایی مانند سردرد، سرماخوردگی، عفونت های پوستی و پیشگیری از بیماری های ویروسی کمک می کند.

در این مقاله علمی از غفاری دایت، درباره خواص سرکه انگور، اثرات آن بر سیستم های مختلف بدن، فوایدش از دیدگاه طب سنتی و پزشکی مدرن توضیح داده خواهد شد.

15 خاصیت سرکه انگور برای سلامتی (اثبات شده در طب سنتی)

1- تقویت سیستم ایمنی و کاهش خطر ابتلا به سرطان

سرکه انگور حاوی ترکیبات مفیدی چون آنتی اکسیدان ها و ویتامین های C و B است که به محافظت از آسیب های سلولی و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند​. این مواد با مقابله با رادیکال های آزاد، خطر ابتلا به بیماری های مختلف مانند سرطان را کاهش می دهند. همچنین سرکه انگور خاصیت ضدباکتریایی دارد که می تواند از ابتلا به بیماری های عفونی پیشگیری کند​.

آنتی اکسیدان ها با خنثی کردن رادیکال های آزاد، نقش مهمی در پیشگیری از بیماری های مزمن و سرطان ایفا می کنند​.

2- کمک به کاهش وزن و کنترل اشتها

یکی از خواص برجسته سرکه انگور، کاهش وزن و کنترل اشتهاست. مصرف این سرکه پیش از وعده های غذایی باعث می شود اشتها کاهش یابد و در نتیجه فرد به مصرف کمتر غذا تمایل پیدا کند​. همچنین سرکه انگور با تسهیل در فرآیند هضم و جذب چربی، به کاهش چربی دور شکم کمک کرده و در رژیم های کاهش وزن بسیار توصیه می شود.

3- کاهش سطح کلسترول و بهبود سلامت قلب و عروق

سرکه انگور به دلیل داشتن اسیدهای طبیعی مانند اسید استیک و حاوی بودن آنتی اکسیدان هایی مانند رسوراترول و پلی فنول ها، به کاهش کلسترول خون و بهبود عملکرد قلب کمک می کند​​. این اسیدها با کاهش تولید چربی های مضر، از انسداد عروق جلوگیری کرده و فشار خون را در سطح مناسبی نگه می دارند.

4- تنظیم قند خون و کمک به کنترل و درمان دیابت

مطالعات نشان می دهند که سرکه انگور می تواند سطح قند خون را کاهش دهد و به ویژه برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مفید است​​. مصرف این سرکه قبل از خواب می تواند منجر به کاهش قند خون در هنگام بیداری شود و از افزایش ناگهانی قند خون پس از مصرف وعده های غذایی جلوگیری کند. این سرکه همچنین با بهبود متابولیسم کربوهیدرات ها و افزایش حساسیت به انسولین، از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری می کند.

5- کنترل فشار خون

مصرف منظم سرکه انگور به طور طبیعی می تواند به کنترل فشار خون کمک کند​. این سرکه با کاهش سطوح سدیم و کاهش تنگی عروق، فشار خون را در حالت نرمال نگه داشته و برای افراد مبتلا به فشار خون بالا توصیه می شود.

6- تقویت دستگاه گوارش و جلوگیری از یبوست

سرکه انگور به طور طبیعی دارای خاصیت ملین است و می تواند به عملکرد بهتر روده ها، هضم بهتر غذا و تقویت سیستم گوارش کمک کند. این ماده با افزایش تولید شیره گوارشی، تحریک معده، بهبود حرکات روده ای و تسهیل دفع مواد زائد، به جلوگیری از یبوست و تنظیم عملکرد روده ها کمک کرده و هضم غذا را تسهیل می کند و در نتیجه باعث جلوگیری از مشکلاتی چون یبوست، نفخ و مشکلات گوارشی مزمن می شود​​.

7- خاصیت ضدعفونی کنندگی و بهبود زخم ها

سرکه انگور از قدیم به عنوان یک ضدعفونی کننده طبیعی شناخته شده و برای بهبود زخم ها و سوختگی های سطحی استفاده می شده است​. مصرف موضعی آن بر روی زخم ها باعث تسریع در بهبود و جلوگیری از عفونت می شود. در طب سنتی، این سرکه برای شستشوی زخم ها و بهبود زخم های عفونی توصیه شده است.

8- تقویت پوست سر و جلوگیری از شوره مو

شستشوی موها با سرکه انگور (به دلیل خاصیت اسیدی) به عنوان نرم کننده طبیعی مو شناخته شده و باعث نرمی و درخشندگی موها می شود و می تواند به تقویت ریشه ها و کاهش ریزش مو کمک کند. همچنین اسید استیک موجود در این سرکه، به عنوان یک تونر طبیعی برای تنظیم چربی پوست، چربی های اضافی سر را از بین می برد و مانع از تجمع شوره می شود​.

9- کمک به سلامت و زیبایی پوست صورت و بدن

مصرف سرکه انگور به طور موضعی برای پوست، به کاهش لکه های پوستی، بستن منافذ باز و بهبود التهابات پوستی کمک می کند​​. این سرکه با دارا بودن خاصیت ضدباکتریایی، به کاهش جوش ها و آکنه ها کمک می کند و باعث شادابی و جوانسازی پوست می شود. ترکیبات اسیدی موجود در آن به عنوان یک لایه بردار طبیعی عمل می کنند و در بازسازی سلول های پوستی بسیار کارساز هستند.

10- بهبود علائم التهابی مفاصل و درمان سردرد میگرنی

سرکه انگور به دلیل خاصیت ضدالتهابی، از قدیم در طب سنتی برای کاهش دردهای عضلانی، التهاب های مفصلی و درمان سردرد به کار می رفته است​. ترکیبات اسیدی و آنتی اکسیدان های موجود در این سرکه، به کاهش ورم و درد در مفاصل کمک می کنند. باید بدانید که ماساژ موضعی سرکه انگور روی عضلات و مفاصل، باعث تسکین درد می شود و می تواند برای تسکین دردهای ناشی از ورزش های سنگین مفید باشد.  همچنین مصرف آن در رفع سردردهای مزمن و میگرنی تاثیر مثبت دارد.

11- پیشگیری از عفونت های قارچی

یکی از دیگر فواید سرکه انگور، جلوگیری از رشد عفونت های قارچی و کنترل آن هاست. این ویژگی به ویژه برای پوست و ناخن ها کاربرد دارد و می توان آن را به عنوان یک درمان طبیعی برای قارچ ناخن و دیگر عفونت های قارچی به کار برد​​.

12- بهبود سلامت دهان و دندان ها

خاصیت ضدباکتریایی سرکه انگور آن را به ماده ای مناسب برای بهداشت دهان و دندان تبدیل کرده است​. این سرکه می تواند به کاهش پلاک دندان ها و از بین بردن باکتری های مضر دهان کمک کند. علاوه بر این، استفاده از سرکه انگور به عنوان دهان شویه طبیعی، به رفع بوی بد دهان کمک کرده و به بهبود عفونت های دهانی و جلوگیری از پوسیدگی دندان ها کمک می کند.

13- کاهش خطر سنگ کلیه

سرکه انگور به ویژه در طب سنتی، برای پیشگیری و درمان سنگ کلیه استفاده می شود. این سرکه با افزایش اسیدیته ادرار و کاهش کلسیم در ادرار، از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می کند​. همچنین مصرف منظم و کنترل شده سرکه انگور باعث کاهش دردهای کلیوی و بهبود عملکرد دستگاه ادراری می شود.

14- تقویت حافظه و سلامت مغز

مصرف سرکه انگور در حد متعادل می تواند به تقویت حافظه و بهبود عملکرد مغز کمک کند. این سرکه حاوی آنتی اکسیدان هایی است که از مغز در برابر آسیب های ناشی از استرس اکسیداتیو محافظت می کنند و مانع از کاهش عملکرد شناختی در افراد مسن می شوند​. در روایات اسلامی نیز از سرکه به عنوان تقویت کننده ذهن و عقل یاد شده است.

15- پیشگیری از پوکی استخوان

سرکه انگور حاوی مواد معدنی چون کلسیم و منیزیم است که برای سلامت استخوان ها ضروری هستند. این سرکه به جذب بهتر کلسیم کمک کرده و می تواند از کاهش تراکم استخوان ها و ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری کند​​. مصرف متعادل سرکه انگور به ویژه برای افرادی که در معرض خطر پوکی استخوان هستند، بسیار توصیه می شود.

4 مورد از عوارض مصرف سرکه انگور صنعتی و طبیعی

خواص انگور که واقعا زیاد است اما تبدیل کردن آن به سرکه و مصرف بی رویه اش، می تواند برای برخی افراد می تواند مضر باشد. مصرف بیش از حد سرکه انگور (به ویژه محصولات صنعتی) و همچنین استفاده مکرر توسط افرادی با شرایط خاص پزشکی ممکن است منجر به مشکلاتی در سلامت شود. در ادامه به برخی از عوارض و توصیه های مهم پزشکی برای مصرف سرکه انگور اشاره می کنیم.

1- مشکلات گوارشی

مصرف بی رویه هر سرکه ای، چه سرکه انگور باشد و چه سرکه سیب، می تواند منجر به التهاب و تحریک دیواره های معده و روده شود که در درازمدت به مشکلات گوارشی جدی تری همچون زخم های گوارشی (Gastrointestinal Ulcers) و ریفلاکس معده-مری (GERD) منجر می شود.

2- ضعف سیستم عصبی و اختلالات روحی

طبق برخی منابع پزشکی و طب سنتی اسلامی، مصرف مداوم و بیش از حد سرکه انگور ممکن است با اختلالات عصبی مانند اضطراب و حتی افسردگی ارتباط داشته باشد. سرکه در صورت مصرف مکرر، ممکن است باعث کاهش سطح انرژی و کاهش توانایی تمرکز شود. برای افراد با سابقه مشکلات عصبی یا روحی، توصیه می شود که سرکه را به صورت محدود مصرف کنند و از مصرف مداوم آن پرهیز نمایند.

3- مشکلات بینایی و تغییرات پوستی

زیاده روی در مصرف سرکه انگور می تواند به بروز عوارضی همچون زردی پوست و کاهش کیفیت بینایی منجر شود. مصرف اسید استیک (Acetic Acid) موجود در سرکه به مقدار زیاد می تواند باعث کاهش سطح ویتامین های گروه B در بدن شود که این امر در سلامت پوست و بینایی تأثیر منفی دارد.

4- کاهش وزن و تأثیرات جانبی

سرکه انگور به دلیل تأثیر در کاهش اشتها، می تواند در برخی موارد برای افرادی که به دنبال کاهش وزن هستند مفید باشد؛ اما استفاده طولانی مدت از آن، به ویژه در دوزهای بالا، ممکن است منجر به کاهش غیر عادی وزن، تحلیل بافت های عضلانی (Muscle Wasting) و کاهش نیروی جسمانی شود. همچنین مصرف زیاد آن می تواند باعث تضعیف میل جنسی (Libido) در برخی افراد گردد.

مضرات سرکه انگور برای گروه های خاص

• افراد مسن: با افزایش سن، سیستم گوارشی حساس تر می شود و سرکه می تواند منجر به تحریک یا تشدید مشکلات معده و روده شود.

• افراد با مزاج سرد و خشک (سوداوی ها): باز نظر طب سنتی، مصرف سرکه به علت طبع سرد و خشک می تواند در افراد سوداوی منجر به تشدید خشکی بدن و عوارضی همچون افزایش التهاب و خشکی مفاصل شود.

• افراد مبتلا به سرفه و درد مفاصل: مصرف سرکه در افرادی با مشکلات مزمن تنفسی (مانند سرفه) یا درد مفاصل، می تواند منجر به تشدید علائم آنها شود.

• کسانی که ضعف سیستم گوارشی دارند: سرکه به علت اسیدی بودن بالا می تواند موجب تحریک دیواره معده و روده شده و در افراد دارای مشکلات گوارشی مانند زخم معده، سوزش سردل و سندرم روده تحریک پذیر (IBS) مشکلات بیشتری ایجاد کند.

طرز تهیه سرکه انگور خانگی به روش ساده و سالم + موارد مصرف

می توان سرکه انگور را به صورت چاشنی در سالادها، ترشی ها و سس های مختلف استفاده کرد. برخی از متخصصان تغذیه و طب سنتی اسلامی توصیه می کنند روزانه یک قاشق غذاخوری سرکه انگور را با آب ترکیب کرده و به صورت ناشتا مصرف کنید که این روش می تواند به تنظیم متابولیسم بدن و کاهش وزن کمک کند.

برای تهیه سرکه بهتر است از انگورهای کاملاً رسیده و شیرین استفاده کنید؛ چرا که قند طبیعی آنها در تسریع فرآیند تخمیر مؤثر است.

مواد لازم:

• انگور شیرین (ترجیحاً زرد یا قرمز برای طعم و رنگ بهتر)

• نخود آبگوشتی خام

• آب جوشیده و سرد شده

• نمک

مراحل تهیه سرکه انگور خانگی:

ابتدا انگورها را کاملاً بشویید تا هرگونه آلودگی و گردوغبار از سطح آنها پاک شود. سپس آن ها را بر روی یک پارچه تمیز و خشک پهن کنید تا رطوبت اضافی کاملاً جذب و انگورها خشک شوند. انگورهای خشک شده را درون یک کاسه بزرگ بریزید و با گوشتکوب برقی یا دستی کمی له کنید. این کار باعث آزاد شدن آب انگور شده و فرآیند تخمیر را سرعت می بخشد. توجه داشته باشید که نیازی نیست انگورها کاملاً پوره شوند، تنها شکستن دیواره های انگور کافی است.

ظرفی غیر فلزی (مانند شیشه ای، پلاستیکی یا کوزه ای) انتخاب کنید و مطمئن شوید که تمیز و خشک باشد؛ چرا که ظروف فلزی می توانند در فرآیند تخمیر اختلال ایجاد کنند. انگورهای له شده را درون ظرف بریزید و چند عدد نخود خام آبگوشتی را میان انگورها قرار دهید. نخود به بهبود کیفیت تخمیر کمک می کند.

آب جوشیده و خنک شده را به ظرف اضافه کنید تا سطح انگورها کاملاً با آب پوشانده شود. سپس یک پارچه نازک روی درب ظرف بگذارید و آن را با کش محکم کنید. در نهایت درب ظرف را ببندید.

ظرف حاوی انگورها را در محلی با دمای ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد قرار دهید. این دما بهترین شرایط را برای تخمیر فراهم می کند و مانع از کپک زدن یا فساد زودهنگام سرکه می شود.

هر هفته یک یا دو بار درب ظرف را باز کرده و محتویات را به آرامی هم بزنید. این کار به تبادل هوا و کیفیت بهتر تخمیر کمک می کند و مانع ایجاد بوی ناخوشایند یا تشکیل لایه های کپک می شود. پس از هم زدن، دوباره درب ظرف را محکم ببندید.

پس از گذشت حدود ۴۰ روز، فرآیند تخمیر به پایان می رسد و سرکه آماده استفاده است. سرکه را از پارچه نازک عبور دهید تا کاملاً صاف و شفاف شود. برای اینکه سرکه شما طعم متعادلی داشته باشد، می توانید مقدار کمی نمک به آن اضافه کنید. سرکه نهایی را در شیشه های تمیز و خشک بریزید و درب آنها را محکم ببندید. این سرکه خانگی را در مکانی خنک و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید تا عمر طولانی تری داشته باشد و کیفیت آن حفظ شود. 

سوالات متداول

طبع سرکه انگور چگونه است؟

سرکه انگور دارای طبع سرد و خشک است و به ویژه برای متعادل کردن مزاج های گرم و مرطوب توصیه می شود. اثرات سردی آن می تواند در کاهش التهابات و تعدیل گرمای اضافی بدن موثر باشد، و مصرف آن در فصول گرم و برای افرادی با طبع گرم مناسب تر است.

آیا سرکه انگور برای کبد چرب مفید است؟

سرکه انگور با کمک به فرآیند سم زدایی بدن، به بهبود عملکرد کبد و کاهش تجمع چربی در آن کمک می کند. ترکیبات اسید استیک و پلی فنول های موجود در این سرکه می توانند از تجمع چربی در کبد جلوگیری کنند و در نتیجه برای افرادی که با مشکل کبد چرب مواجه هستند، مفید واقع شوند.

خواص سرکه انگور برای پوست و مو چیست؟

استفاده از سرکه انگور به صورت موضعی، می تواند به شفافیت و جوان سازی پوست کمک کند و حتی به عنوان نرم کننده طبیعی برای مو، موجب درخشندگی و تقویت آن شود و شوره سر را کاهش دهد. خاصیت قابض آن باعث بسته شدن منافذ و کاهش جوش ها و آکنه ها می شود. خواص ضدباکتریایی سرکه انگور نیز می تواند به بهبود مشکلات پوستی و حفظ بهداشت پوست کمک کند.

سرکه انگور سیاه و قرمز چه تفاوتی در خواص دارند؟

سرکه های انگور سیاه و قرمز هر دو حاوی ترکیبات مفید مشابهی هستند، اما سرکه انگور قرمز به دلیل وجود آنتوسیانین ها از آنتی اکسیدان بیشتری برخوردار است که در کاهش فشار خون و کاهش خطر بیماری های قلبی موثرتر است.

آیا تفاله سرکه انگور خاصیتی دارد؟

تفاله سرکه انگور به دلیل دارا بودن فیبر و مواد معدنی می تواند به عنوان مکمل غذایی برای بهبود هضم و سلامت دستگاه گوارش مورد استفاده قرار گیرد و کمک به تحرک بهتر دستگاه گوارش می کند.

خواص سرکه انگور برای معده چیست؟

سرکه انگور به دلیل وجود اسید استیک و ترکیبات مغذی، تأثیرات مهمی بر سلامت معده و دستگاه گوارش دارد. این سرکه با افزایش فعالیت آنزیم پپسین به هضم بهتر پروتئین ها و جذب مواد مغذی کمک می کند و با تنظیم اسید معده، از مشکلاتی مانند نفخ و سوءهاضمه می کاهد. خاصیت ضدعفونی کننده آن نیز به کاهش باکتری های مضر و عفونت های گوارشی کمک کرده و از سوی دیگر، با بهبود حساسیت به انسولین و کاهش سطح قند خون، برای دیابتی ها مفید است. (از مصرف زیاد خودداری شود)

آیا سرکه انگور برای سلامت رحم مفید است؟

در طب سنتی، سرکه انگور به عنوان ماده ای مقوی برای رحم و موثر در پاکسازی عفونت های آن به شمار می آید. استفاده منظم و معتدل آن می تواند سلامت رحم را حفظ و به جلوگیری از مشکلات زنان کمک کند.

آیا سرکه انگور برای قلب و قوای جنسی مردان مفید است؟

آنتی اکسیدان های موجود در سرکه انگور موجب کاهش سطح کلسترول بد خون می شود. در طب سنتی، سرکه انگور به تقویت قوای جنسی و افزایش سطح انرژی مردان نیز کمک می کند. این ماده با تقویت جریان خون و بهبود عملکرد قلبی عروقی می تواند تاثیرات مثبتی بر انرژی و توان جنسی داشته باشد.

ترکیب سرکه و شیره انگور چه فوایدی دارد؟

ترکیب سرکه و شیره انگور یک نوشیدنی مغذی است که به تقویت بدن، افزایش انرژی، و تنظیم سطح قند خون کمک می کند و می تواند به عنوان منبع انرژی طبیعی به ویژه برای کودکان و سالمندان مصرف شود.

آیا ترشی های تهیه شده با سرکه انگور باعث لاغری می شوند؟

ترشی های تهیه شده با سرکه انگور علاوه بر بهبود طعم غذا، به هضم بهتر غذا و جذب مواد مغذی کمک می کنند. بله سرکه انگور با افزایش متابولیسم بدن، باعث کاهش اشتها شده و در نتیجه به کاهش وزن کمک می کند. همچنین این ماده می تواند به عنوان یک مکمل طبیعی در رژیم های لاغری استفاده شود.

آیا سرکه انگور برای پیشگیری از سنگ صفرا مفید است؟

سرکه انگور به دلیل خاصیت اسیدی خود می تواند در جلوگیری از تشکیل سنگ های صفراوی مؤثر باشد. اسید موجود در سرکه انگور ممکن است از تجمع کلسترول در کیسه صفرا که عامل اصلی تشکیل سنگ های صفراوی است، جلوگیری کند. برخی منابع طب سنتی نیز مصرف سرکه انگبین (ترکیبی از سرکه و عسل) را برای پیشگیری و درمان سنگ کیسه صفرا توصیه کرده اند اما این ادعاها از نظر علمی به طور مستقیم ثابت نشده اند.

آیا سرکه انگور برای خارش و عفونت واژن خوب است؟

بله استفاده از سرکه انگور برای بهداشت و درمان عفونت های واژن در طب سنتی توصیه شده است، اما قبل از شروع هرگونه درمان خانگی، به ویژه در صورت بارداری یا داشتن بیماری های زمینه ای، با پزشک مشورت کنید. برای شستشوی ناحیه واژن، می توانید محلولی از یک تا سه قاشق غذاخوری سرکه انگور و یک چهارم لیتر آب گرم تهیه کرده و با آن ناحیه واژن را بشویید. این کار را روزانه یک بار به مدت یک هفته انجام دهید، اما در صورت بروز سوزش یا خارش شدیدتر، مقدار سرکه را کم کنید یا استفاده را متوقف کنید.