عوامل خطرناکی که منجر به سقط جنین می شوند کدامند؟

از دست دادن جنین یا سقط اتفاقی ناخوشایند است که می‌تواند در طول دوران بارداری رخ دهد و مادر را از نظر عاطفی و جسمی به هم بریزد. همین موضوع باعث می‌شود تا این سوال مطرح گردد که دلایل سقط جنین چیست؟ چه عواملی موجب افزایش خطر سقط جنین می‌شود؟ چه چیزی باعث می‌شود تا سقط جنین رخ دهد؟ آیا امکان کاهش ریسک سقط جنین وجود دارد؟

چه کسانی بیشتر در خطر و ریسک سقط جنین هستند؟ چگونه می‌توان خطر ریسک جنین را کاهش داد؟

مهم‌ترین دلایل سقط جنین

• سن مادر 
• اختلالات هورمونی، اختلال در لانه گزینی تخمک
• اختلالات کروموزومی 
• ابتلا به عفونت 
• مصرف دخانیات و الکل
• چاقی و اضافه وزن نا متعارف
• مصرف برخی داروها 
• استرس
• سابقه خانوادگی
• ناتوانی دهانه رحم 

 

سقط جنین چیست؟

سقط جنین به خاتمه‌ی بارداری به هر دلیلی در زمانی اطلاق می‌شود که جنین توانایی زنده ماندن در خارج از رحم مادر را نداشته باشد. این اتفاق می‌تواند به طور خود به خود (سقط ناخواسته) یا به طور عمدی (سقط القایی) رخ دهد.

دلایل مختلفی وجود دارد که می‌تواند خطر سقط جنین را به طور قابل توجهی افزایش دهد و بارداری را با غم به پایان برساند. افراد در هنگام سقط جنین عواملی چون درد شکم، ترشحات و خونریزی واژینال و کاهش علائم بارداری مانند حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به بویایی را تجربه خواهند کرد.

مطلب پیشنهادی: مواد غذایی سقط جنین کدامند؟

مهم‌ترین دلایل سقط جنین

دلایل مختلفی وجود دارد که می‌تواند موجب سقط جنین شود یا خطر سقط جنین را افزایش دهد. شناخت دلایل سقط جنین می‌تواند به مادر در حفظ جنین و جلوگیری از سقط کمک شایانی کند. از مهم‌ترین علل سقط جنین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

سن مادر 

با افزایش سن مادر، احتمال وقوع سقط جنین نیز به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. این امر به دلیل کاهش کیفیت تخمک‌ها با گذر زمان رخ می‌دهد.

تخمک‌ها در تخمدان‌ها ذخیره می‌شوند و با افزایش سن، تعداد و کیفیت آنها به تدریج کاهش می‌یابد. تخمک‌های پیرتر بیشتر احتمال دارد که دارای ناهنجاری‌های کروموزومی باشند که می‌تواند منجر به عدم تشکیل جنین سالم یا سقط جنین در مراحل اولیه بارداری شود. به عبارتی می‌توان گفت زنان مسن بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌های خودایمنی هستند که همگی می‌توانند خطر سقط جنین را افزایش دهند. طبق آمار، خطر سقط جنین در زنان زیر 30 سال حدود 15 درصد است، در حالی که این رقم در زنان بین 35 تا 39 سال به 20 تا 35 درصد و در زنان بالای 40 سال به بیش از 50 درصد افزایش می‌یابد.

مطلب پیشنهادی: روش تنظیم هورمون های زنانه 

اختلالات هورمونی، اختلال در لانه گزینی تخمک 

اختلالات هورمونی، نقشی اساسی در ایجاد تعادل ظریف و پیچیده‌ای که برای حفظ یک بارداری سالم ضروری است، ایفا می‌کنند. عدم تعادل در هورمون‌های کلیدی مانند پروژسترون و استروژن می‌تواند منجر به سقط جنین در مراحل مختلف بارداری شود.

پروژسترون هورمونی است که توسط جفت ترشح می‌شود و وظایف متعددی از جمله ضخیم کردن دیواره رحم برای لانه‌گزینی جنین، حفظ جریان خون به رحم و سرکوب انقباضات رحمی را بر عهده دارد. سطوح پایین پروژسترون در اوایل بارداری می‌تواند منجر به ناتوانی در لانه‌گزینی جنین یا سقط جنین زودهنگام شود.

استروژن نیز هورمونی حیاتی برای حفظ بارداری است. این هورمون به رشد جفت، تحریک تولید پروژسترون و حفظ سلامت سلول‌های جنین کمک می‌کند. سطوح پایین استروژن یا عدم تعادل در نسبت استروژن و پروژسترون می‌تواند منجر به ناهنجاری‌های جفت، رشد نامناسب جنین و در نهایت سقط جنین شود. علاوه بر پروژسترون و استروژن، هورمون‌های دیگری مانند هورمون محرک تیروئید (TSH) و هورمون‌های تخمدان نیز می‌توانند در ایجاد سقط جنین نقش داشته باشند.

اختلالات تیروئید، مانند کم‌کاری تیروئید، می‌تواند منجر به عدم تعادل هورمونی و در نهایت سقط جنین شود. همچنین، ناهنجاری در عملکرد تخمدان‌ها و عدم تولید کافی هورمون‌های زنانه می‌تواند زمینه را برای سقط جنین فراهم کند.

 

اختلالات کروموزومی از مهمترین عوامل سقط جنین است

اختلالات کروموزومی از مهم‌ترین دلایل سقط جنین محسوب می‌شوند. هر سلول در بدن انسان به طور معمول حاوی 46 کروموزوم است که نیمی از آنها از پدر و نیمی دیگر از مادر به ارث می‌رسند. این کروموزوم‌ها حاوی DNA هستند که دستورالعمل‌های ساخت و عملکرد سلول‌ها را در بدن انسان تعیین می‌کنند. در برخی موارد، ممکن است تعداد کروموزوم‌ها در جنین به طور صحیح نباشد و یا کروموزوم‌ها دارای نقص ساختاری باشند. این اختلالات کروموزومی که به عنوان "آنوپلوئیدی" شناخته می‌شوند، می‌توانند منجر به ناهنجاری‌های جدی در رشد جنین و در نهایت سقط جنین شوند.

انواع مختلفی از آنوپلوئیدی وجود دارد که هر کدام می‌تواند پیامدهای متفاوتی برای جنین داشته باشد. برخی از شایع‌ترین موارد آنوپلوئیدی عبارتند از:

 

• تریزومی: در این حالت، جنین به جای دو نسخه، سه نسخه از یک کروموزوم خاص را دارد. سندرم داون (تریزومی 21) و سندرم پاتائو (تریزومی 13) از جمله نمونه‌های تریزومی هستند.
• مونوزومی: در این حالت، جنین فقط یک نسخه از یک کروموزوم خاص را دارد. سندرم ترنر (مونوزومی X) نمونه‌ای از مونوزومی است.

 

علت دقیق ایجاد اختلالات کروموزومی به طور کامل شناخته شده نیست، اما عوامل متعددی مانند مشکلات در تقسیم کروموزوم‌ها در حین تولید تخمک یا اسپرم و یا افزایش سن مادر می‌توانند در بروز این اختلالات نقش داشته باشند.

تشخیص اختلالات کروموزومی در دوران بارداری اغلب از طریق آزمایش‌هایی مانند آمنیوسنتز یا نمونه‌گیری از پرزهای جفتی (CVS) انجام می‌شود. در صورت تشخیص اختلال کروموزومی، بسته به نوع اختلال و شرایط مادر، گزینه‌های مختلفی مانند ادامه بارداری، سقط جنین درمانی یا مراقبت‌های تسکینی برای مادر وجود دارد.

 

ابتلا به عفونت های ویروسی و باکتریایی

عفونت یکی دیگر از دلایل سقط جنین محسوب می‌شوند. عفونت‌ها می‌توانند از طریق جفت یا رحم به جنین منتقل شده و سلامت آن را به خطر بیندازند. این امر می‌تواند منجر به سقط جنین، زایمان زودرس و یا تولد نوزاد با نقص شود.

 

• عفونت‌های باکتریایی: لیستریا، سالمونلا و E. coli از جمله باکتری‌هایی هستند که می‌توانند از طریق غذاهای آلوده وارد بدن مادر شده و از طریق جفت به جنین منتقل شوند.
• عفونت‌های ویروسی: عفونت‌های ویروسی مانند سرخک، آبله مرغان و سیتومگالوویروس می‌توانند از طریق تماس با افراد آلوده یا تنفس ذرات آلوده وارد بدن مادر شده و به جنین آسیب برسانند.
• عفونت‌های تک یاخته‌ای: عفونت‌های تک یاخته‌ای توکسوپلاسموز نوعی انگب است که می‌تواند از طریق خوردن گوشت آلوده یا تماس با مدفوع گربه آلوده وارد بدن مادر شده و به جنین منتقل شود.

 

علائم عفونت در دوران بارداری می‌تواند شامل تب، لرز، درد شکم، ترشحات واژن و خونریزی غیرطبیعی باشد. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، مراجعه فوری به پزشک متخصص زنان و زایمان ضروری است.

توجه داشته باشید با وجود درمان، برخی از عفونت‌ها می‌توانند منجر به سقط جنین، زایمان زودرس و یا تولد نوزاد با نقص شوند. به همین دلیل، پیشگیری از ابتلا به عفونت در دوران بارداری از اهمیت بالایی برخوردار است.

مصرف دخانیات و الکل 

بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که مصرف دخانیات و الکل از دیگر دلایل سقط جنین محسوب می‌شوند. سموم موجود در دود سیگار مانند نیکوتین، مونوکسید کربن و قطران، از طریق جفت به جنین منتقل شده و می‌توانند به رشد و تکامل آن آسیب برسانند. مصرف دخانیات همچنین جریان خون به جفت را کاهش می‌دهد و از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی کافی به جنین جلوگیری می‌کند.

طی تحقیقات علمی انجام شده محققان به این نکته دریافته‌اند که مصرف دخانیات با افزایش خطر ناهنجاری‌های قلبی، ریوی، عصبی و اسکلتی عضلانی در جنین مرتبط است و می‌تواند منجر به زایمان زودرس و تولد نوزاد با وزن کم شود.

 

مصرف الکل نیز در دوران بارداری می‌تواند خطر سقط خودبه‌خودی، لخته شدن خون و جدا شدن زودرس جفت و مشکلات باروری را افزایش دهد. الکل به راحتی از جفت عبور کرده و به تمام سلول‌های بدن جنین، از جمله مغز، قلب و سیستم عصبی آسیب می‌رساند. علاوه بر این مصرف الکل در دوران بارداری می‌تواند منجر به FAS یا سندروم جنین الکلی شود که با ناهنجاری‌های صورت، مشکلات رشدی، ناتوانی‌های یادگیری و مشکلات رفتاری همراه است.

 

چاقی و اضافه وزن 

چاقی زیاد یکی از علل سقط جنین محسوب می‌شود. افرادی که شاخص توده بدنی بالای 30 دارند، بیشتر در خطر سقط خودبه‌خودی هستند.

چاقی با ایجاد تغییرات هورمونی تعادل هورمون‌های جنسی را بر هم می‌زند و منجر به سقط جنین می‌شود.‌ جالب است بدانید افراد چاق بیشتر در خطر فشار خون و دیابت بارداری هستند و ممکن است به این دلایل جنین خود را از دست بدهند.

سندرم تخمدان پلی کیستیک از دیگر عواملی است که موجب ناباروری یا سقط جنین می‌شود. چاقی همچنین می‌تواند تنفس را برای زنان باردار دشوارتر کند و به خصوص در سه ماهه سوم بارداری، می‌تواند منجر به کمبود اکسیژن برای مادر و جنین شود.

 

مصرف دارو 

مصرف برخی داروها در دوران بارداری ممنوع است. چرا که به طور مستقیم و غیر مستقیم می‌تواند موجب سقط جنین شود. از مهم‌ترین این داروهای ممنوعه در دوران بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

 

دسته داروها	مثال ها
داروهای ضد بارداری هورمونی	قرص های ضد بارداری، چسب ضد بارداری، حلقه واژینال
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)	ایبوپروفن، ناپروکسن، آسپرین
آنتی بیوتیک ها	تتراسایکلین، داکسی سایکلین
داروهای ضد افسردگی	SSRI ها، SNRI ها
داروهای ضد تشنج	والپروئیک اسید، کاربامازپین
داروهای ضد صرع	تالیدومید
رتینوئیدها	ایزوترتینوئین

 

استرس مزمن

در حالی که استرس بخش طبیعی زندگی است، استرس مزمن و شدید می‌تواند اثرات منفی بر سلامت جسمی و روانی، از جمله سلامت باروری، داشته باشد. مطالعات نشان داده‌اند که بین استرس و افزایش خطر سقط جنین، به خصوص در مراحل اولیه بارداری، ارتباط وجود دارد.

افزایش سطح هورمون‌های استرس در دوران بارداری، بدن در پاسخ به استرس، هورمون‌هایی مانند کورتیزول و آدرنالین ترشح می‌کند. سطوح بالای این هورمون‌ها می‌توانند به رحم و جفت آسیب برسانند و جریان خون به جنین را مختل کنند.

استرس مزمن می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند و بدن را در برابر عفونت‌ها که می‌توانند منجر به سقط جنین شوند، آسیب‌پذیرتر کند. استرس همچنین می‌تواند موجب افزایش فشار خون و‌ روی آوردن به الکل و دخانیات شده و اینگونه خطر سقط را چندین برابر کند.

 

سابقه سقط جنین در خانواده

سابقه سقط جنین یکی دیگر از دلایل سقط جنین محسوب می‌شود. بررسی‌های پزشکی نشان می‌دهد افرادی که سابقه سقط جنین دارند، نسبت به سایرین بیشتر در خطر سقط قرار می‌گیرند. به همین دلیل متخصصان به افرادی که سابقه سقط به خصوص سقط مکرر دارند، توصیه می‌کنند در هنگام بارداری حتما زیر نظر پزشک باشند تا بررسی‌های لازم انجام شده و از سقط دوباره خودداری شود.

 

ناتوانی دهانه رحم 

ناتوانی دهانه رحم، که به عنوان نارسایی سرویکس نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن دهانه رحم (دهانه رحم) در طول بارداری ضعیف یا زود باز می‌شود. این امر می‌تواند منجر به زایمان زودرس یا سقط جنین، به خصوص در سه ماهه دوم و سوم بارداری شود.

عفونت‌های دهانه رحم، ناهنجاری‌های مادرزادی دهانه رحم، جراحی دهانه رحم و همچنین زایمان زودرس قبلی یا سقط جنین می‌تواند دلیل ناتوانی رحم و در نتیجه سقط جنین باشد.‌

مطلب پیشنهادی: خواص رازیانه برای تخمدان و رحم چیست؟

نتیجه‌گیری

در این مطلب به بررسی دلایل سقط جنین پرداختیم و گفتیم که چه عواملی موجب افزایش خطر سقط جنین می‌شوند. با توجه به نکات ذکر شده اگر فکر می‌کنید در خطر سقط جنین هستید، قبل از اقدام به بارداری با متخصصان زنان و زایمان ارتباط برقرار کنید تا اقدامات پیشگیرانه لازم برای جلوگیری از این عارضه انجام گیرد. سعی کنید لایف استایل درستی داشته باشید. ورزش کنید اما از انجام فعالیت‌های سنگین بپرهیزید. همچنین تغذیه مناسب داشته باشید و از استرس دور بمانید.